SKRZEP we własnym domu

Gdy w roku 2011 przygotowywałem do druku zbiór dialogów ze stanu wojennego, jego tytuł – Skrzep narzucił mi się wręcz nieodparcie – życie społeczne było wtedy zablokowane przez instytucjonalną, państwową przemoc, a zator krwiobiegu międzyludzkich relacji groził nagłą śmiercią. Na szczęście przydarzył się cud końca lat osiemdziesiątych i blokada oddaliła się gdzieś w głąb układu krwionośnego. Zmienił się ustrój, ale „skrzep” niestety pozostał w formie powszechnej agresji, wszechobecnej w latach dziewięćdziesiątych, potem nieco stłumionej, lecz teraz dojmująco powracającej, jako że nasze społeczeństwo jest radykalnie podzielone, a dzisiejsza władza centralna nie powstrzymuje agresji, lecz ją stymuluje. Skalę tej polskiej agresji, wzmożonej powszechnym brakiem szacunku dla prawa i norm codziennego współżycia, odczułem bardzo boleśnie po powrocie latem 1993 ze stypendialnego pobytu w Nowym Jorku. Dziesięć miesięcy spędzonych na „wulkanie Manhattanu”, czyli w miejscu skrajnie tłumnym, gorącym, w wielu momentach zagrażającym ludzkiej integralności czy nawet życiu, nauczyło mnie powszechnie tam stosowanej ekonomii międzyludzkich kontaktów. Na nic się ona zdała po powrocie do Polski – z przerażeniem patrzyłem na powszechne u nas zachowania, które tam ograniczone były do środowiska społecznego marginesu. W którymś z tekstów zamieszczonych w tomiku Manhattan codzienny napisałem, że gdyby mieszkańców i mieszkanki Wyspy Wielkiego Pieca zastąpić tak samo liczebną populacją rodaczek i rodaków, to przy powszechnym niemal dostępie do broni palnej wykończyliby się nawzajem w ciągu kilku miesięcy.