Antosia w bezkresie

Historyczna powieść Marcina Szczygielskiego Antosia w bezkresie przybliża młodym czytelnikom dramatyczne wydarzenia z okresu rosyjskiej inwazji na nasz kraj w 1939 roku i na przykładzie losów małej Antosi opowiada o dramacie setek tysięcy Polaków zesłanych przez NKWD na Sybir. Antosia w bezkresie to jedna z nielicznych w polskiej literaturze dziecięco-młodzieżowej książek dotyczących tamtych wydarzeń, których mechanizmy dziś – w momencie rosyjskiej inwazji na Ukrainę – wydają się niepokojąco aktualne. Antosia mieszka w Brentówce na dalekich Kresach (dzisiaj terytorium Ukrainy), jej tata jest nadleśniczym, mama byłą nauczycielką. We wrześniu 1939 roku spokojny, dostatni i szczęśliwy świat dziewczynki rozpada się, gdy Polskę atakują hitlerowskie Niemcy, a zaraz potem sowiecka Rosja. Ojciec Antosi wyrusza na front i trafia do sowieckiej niewoli, a ona i jej matka zostają aresztowane przez NKWD i zesłane do Kazachstanu. Na miejsce zsyłki dociera tylko Antosia – jej mama znika podczas strasznej, wielotygodniowej podróży. Nikt nie wie, co się z nią stało.

Dziewczyna trafia pod opiekę Oleny, Ukrainki, która do Kazachstanu zostaje wywieziona z dwojgiem malutkich dzieci i polską teściową. Zostają ulokowani w niedużym, biednym kołchozie Niwa Pracy, zarządzanym przez bezwzględnego, skorumpowanego Aleksieja Kupczyszyna, który w posiołku pełni też funkcję przedstawiciela NKWD. Razem ze swoją zastępczynią Ałchazową i jej siostrą Nadieżdą, prowadzącą jedyny w wiosce sklep, traktują kołchoz jak prywatny folwark, a pracujących w nim ludzi jak niewolników. Antosia musi bardzo szybko dorosnąć. Razem ze swoją przyjaciółką, polską Żydówką Rutką wymyśla legalne i nielegalne sposoby na zdobycie jedzenia oraz zabezpieczenie się przed wielomiesięczną, srogą zimą i na przechytrzenie Kupczyszyna. Nie traci też nadziei na to, że uda jej się odnaleźć zaginioną mamę. Historia Antosi planowana jest jako trylogia.